‘Ā’ai o te mau mahana hōpe’a a Ha’auri – Pora Pora

E mo’e pinepine ‘o Ha’auri. I te hō’ē mahana, ‘ua ‘ōpua tāna vahine ‘ia tāmoemoe iāna ‘e i muri mai ‘ua mo’e roa ‘oia i roto i te hō’ē ‘āpo’o i raro i te a’au… E ‘a’amu teie o tei ravehia i roto i te puta tupuna nō Pora Pora (Bora Bora), te mau mahana hōpe’a a Ha’auri, hō’ē tamari’i nō te ‘opu feti’i hui ari’i Tehaamarumaru, nō te marae Nohono-Houra.

I roto i te mata’eina’a nō Anau i Pora Pora, tē ora ra hō’ē ‘ā’ati ‘e tā raua nā tamari’i i ni’a i te ‘ōtu’e nō Puaeva. E tamari’i te metua tāne ‘o Ha’auri nō te ‘ōpu feti’i hui ari’i Tehaamarumaru Arii ‘e tē tupu rā te pe’ape’a i roto i tōna ‘utuāfare nō tōna huru. E mo’e pinepine ‘oia ‘e ‘aore roa e ta’ata e ‘ite tē hāere ra ‘oia i hea. Rave rau te hepetoma tōna mo’era’a ‘e e ho’i ‘omo’emo’e ‘oia i te fare. I te hō’ē mahana, ‘ua ‘ōpua tāna vahine e tāmoemoe iāna.

I te hō’ē po’ipo’i, hou ā hiti ai te mau hihi mahana, tē fa’aineine ra te tāne nō te tautai. ‘Ua parau te metua vahine i tāna mau tamari’i ‘ia hāere atu nā muri i tō rāua metua tāne. ‘Aita ‘oia i fāri’i terā ra ‘ua onoono te vahine ‘e ‘ua tārape te metua tāne i tōna mau tamari’i ‘ia ‘āpe’e mai iāna. ‘Ua hāere atura rātou i tahatai, rave i te va’a ‘e hoe atu i te pae a’au. ‘Ia fātata atu rātou e tae i te pae a’au, ‘ua parau te metua i na tamari’i ‘ia rava’ai nā te hiti. ‘Ia hi’o ‘oia ‘ua riro roa nā tamari’i i te tautai, ‘ua hoe ‘oia i te vāhi huna ra. Nevaneva a’e ra ‘oia ‘aita e ta’ata e ‘ite mai ra iāna, ‘ua hopu ‘oia ‘e mo’e roa atura. 

‘Ia oti ana’e te tau tai o te mau tamari’i, ho’i atura rāua i te va’a. Nō te ‘ite-‘ore-ra’a i tō rāua metua tāne, ‘ua tīa’i noa rāua iāna. Nō te pe’ape’a, ‘ua mā’imi rāua terā ra ‘aita roa e ‘ite iāna. ‘Ua fa’aara ‘oi’oi rāua i tō rāua metua vahine tae noa atu i tō rāua ‘utuāfare.

E rave rahi te mau va’a o tei haere e ‘imi iā Ha’auri nā te pae a’au terā ra ‘aita e tāpa’o ora. ‘Ua hopu te tahi mau tāne mai te mana’o ē, tei raro tōna tino i te vāhi i tūtauhia ai te va’a. ‘Ua maoro te mā’imira’a, ‘ite atura te tamaiti i te ‘āpo’o i raro i te a’au, ‘ua tāmata te mau feiā hopu i te tomo terā ra e mea ataata te ‘āpo’o. Nō te tomo i roto, e au tē vai ra tā rātou mōri, nō reira ïa, ‘ua fa’aru’e rātou i te mā’imira’a mā te mana’o ē, ‘ua hutihia teie ta’ata i roto i teie ‘āpo’o.

‘Ua mā’iri te tahi tau hepetoma, ho’i atura ‘o Ha’auri i te fare ‘e ‘ua māere roa te mau ta’ata i te ‘itera’a atu iāna. ‘Ua hi’o tūtonu noa te vahine i tāna tāne ‘e parau atura : « E tā’u hoa ē, ‘ua mā’imi mātou iā ‘oe. I hea ānei ‘oe i te mo’era’a ? ‘Ua pe’ape’a roa mātou nō ‘oe. ‘Aita te ta’ata i parauparau terā ra e mea ‘ē tōna huru hi’ora’a ‘e e mea rohirohi ‘oia. Tē tāpe’a ra ‘oia te tahi hoi iti i roto i tōna rima.

I teie nei, e tāmoemoe maita’i tōna vahine iāna. E ‘amu noa teie ta’ata i te mau hoi ota ‘e e taoto noa ‘oia. ‘Ua ‘ite te vahine i te peu huru ‘ē a tāna tāne ‘e ‘ua huna ‘oia i tāna mā’a. ‘Ia po’ia ana’e te tāne, e perehahu ‘oia i tāna mau hoi ‘e ‘aita ra ‘oia i ‘ite. Nō tōna riri ‘ua hina’aro ‘oia e haere i tāna vahine ra tera ra ‘aita ‘oia e nehenehe e haere i rāpae i te fare nō te māramarama.

I te tapera’a mahana, ‘ua paruparu ‘o Ha’auri. Nō tōna ‘ati rahi, ‘ua ani ‘oia i te mau manu mo’a (‘ōtu’u), tei hī ra i piha’i iho noa, ‘ia haere mai e tauturu iāna. ‘Ua hau e hānere manu tei tae mai nō te tauturu iāna, ‘aita rā ‘oia i tae i rāpae nō te fari’i i te mau manu. ‘Ua fa’aea noa te mau manu mo’a i taua vāhi ra te ta’ato’ara’a o te mahana. ‘Ia pō, ‘ua ta’i mai te mau manu. ‘Ua tārava te ta’ata paruparu ‘e ‘ua ta’amuhia tāna vahine iāna e te hō’ē taura pūrau ‘e ‘ua pū’ohuhia tōna upo’o e te hō’ē tapa ‘uo’uo.

Otu’u – ‘otu’u – Aigrete sacrée. Photo SOP MANU/J.P. Mutz

E ‘itehia i te hō’ē ‘ohipa māere i te ‘a’ahiata, ‘ua mo’e ‘o Ha’auri. Te tapa i ravehia nō te pū’ohu iāna, tei ni’a ia i te ‘āma’a rā’au i tauhia te mau manu mo’a. ‘Ua ‘ite te vahine i te tahi huruhuru manu i roto i tō rātou fare. ‘Ua ‘imihia ‘o Ha’auri i roto i te ‘oire iti ‘e ‘atiti’a te fenua terā ra ‘aita roa atu i ‘itehia iāna. 

‘Ua ho’i fa’ahou te mau tamaiti e hi’o i te ‘āpo’o i raro i te a’au ‘e ‘ua ‘ite rāua i te ‘ōmore a tō rāua metua tāne. I teie mau mahana tē vai noa ra teie ‘āpo’o ‘e i reira e tau fa’ahou te mau manu mo’a ‘ōtu’u. Tē vai ra i ni’a i teie fenua pi’ihia Puaeva te tahi ‘ōfa’i ti’a o tei ora noa ra. Te marae ia nō Ha’auri

‘Ā’ai nō Fa’eta, te ‘aito nui nō Anau

‘Ā’ai nō te mou’a Pahia i Pora Pora.

‘Ā’ai nō Heitarauri, ti’a i ni’a i te tua o te ma’o